วันอังคารที่ 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2554

อาหารบ้านเจ๊กฮวด คลองดำเนินสะดวก ร.ศ.123

ในคราวที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสเมืองราชบุรี เมื่อ รศ.123 (พ.ศ.2447) พระองค์ได้เสด็จประพาสต้นยังคลองดำเนินสะดวก เมื่อวันที่ 16 กรกฏาคม การเสด็จประพาสในครั้งนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้ทรงนิพนธ์เป็นจดหมายเล่าเรื่องการเสโ้จประพาสต้นของรัชกาลที่ 5 ไว้ว่า

"ขณะนั้น น้ำกำลังเจิ่งนองท่วมทุ่ง ทรงโปรดให้หยุดกระบวนเรือที่วัดโชติทายการาม  ครั้นเวลาบ่ายก็ทรงเรือเล็กพายไปประพาสทุ่ง  และไร่นาที่ถูกน้ำท่วม ในขณะนั้นยายผึ้งเจ้าของไร่กำลังเก็บหอม กระเทียมตากแดดบนหลังคา แลเห็นเรือเล็ก ก็เข้าใจว่าเป็นเรือขุนนางที่ตามเสด็จ ก็ร้องเชื้อเชิญให้แวะบนเรือน เท่านั้นยังไม่พอ  ยายผึ้งยังได้ยกหม้อข้าวกับกระบะไม้ใส่ชามกะลา มีผักกาด ผัดหมู  ปลาเค็มน้ำพริกกับอะไรอีกอย่างหนึ่งซึ่งแกหาไว้สำหรับแกกินเองในเวลาเย็น มาตั้งจะเลี้ยงอีก  พอยายผึ้งเชิญ พวกเราก็เข้าล้อมสำรับกับพระเจ้าอยู่หัวด้วยกัน ว่ากันคนละคำสองคำ

เจ้าเจ๊กฮวด ลูกยายผึ้ง อายุราวสัก 20 ปี มาช่วยยกสำรับคับค้อน ขณะเมื่อพวกเรากินเลี้ยง เจ๊กฮวดมันนั่งดูพระเจ้าอยู่หัวอยู่ประเดี๋ยว เอ่ยว่า "คล้ายนักขอรับ คล้ายนักขอรับ" ถามว่าคล้ายอะไร มันบอกว่าคล้ายรูปที่เขาตั้งไว้ตามเครื่องบูชา พอประเดี๋ยวก็ลุกขึ้นนั่งยองๆ เอาผ้าปูกราบพระเจ้าอยู่หัว บอกว่า "แน่และขอรับไม่ผิดละ เหมือนนัก" ยายผึ้ง ยายแพ่ง เลยรู้ว่าพระเจ้าอยู่หัว แต่ก็ได้รับพระราชทานมากอยู่เห็นจะหลายสิบเท่าราคาสำรับกับข้าวที่ยายผึ้งเลี้ยง"

พระนิพนธ์เล่าเรื่องการเสด็จประพาสต้นคลองดำเนินสะดวกนี้ สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมการกินของผู้คนแถบคลองดำเนินสะดวกที่ถึงแม้จะเป็นลูกหลานชาวจีนที่เกิดในประเทศไทย  แต่ก็ได้เอาวัฒนธรรมการกินแบบพื้นบ้านของไทย ผสมผสานกับวัฒนธรรมแบบจีนอย่างเห็นได้ชัด

จะเห็นได้ว่าในสำรับของยายผึ้งจะมีน้ำพริกที่กินเคียงกับปลาเค็ม  อันเป็นอาหารพื้นบ้านของคนไทย แต่ในขณะเดียวกันก็ยังมีผัดผักกาดกับหมู ซึ่งเป็นลักษณะการปรุงอาหารแบบผัดผักแบบจีนรวมอยู่ในสำรับ  นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นถึงวิธีการจัดสำรับของคนราชบุรีในอดีต  โดยเฉพาะแถบดำเนินสะดวกและบางแพ จะนิยมจัดสำรับใส่ในกระบะไม้ เช่นเดียวกับสำรับของยายผึ้งที่ปรากฏอยู่ในนิพนธ์

เจ๊กฮวด ตามเรื่องนี้ ภายหลังได้รับพระมหากรุณาธิคุณ แต่งตั้งเป็นมหาดเล็ก ตั้งแต่นั้นมาชาวบ้านก็เรียกกันว่า เจ๊กฮวดมหาดเล็ก เรื่องของเจ๊กฮวดนี้ได้กลายเป็นตำนานเล่าขานแห่งคลองดำเนินสะดวกมาจนทุกวันนี้

**************************************

ที่มาข้อมูล
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี. (2554). นิทรรศการอาหารการกินพื้นถิ่นคนราชบุรี. ณ บริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี เมื่อวันที่ 6 ก.พ.2554.

ไม่มีความคิดเห็น: